آیا می خواهید با خواص اسید تارتاریک آشنا شوید؟ خواص اسید تارتاریک بسیار گسترده است که هم به صورت شیمیایی و هم به صورت فیزیکی کاربرد دارد. اسید تارتاریک یا همان اسید دی هیدروکسی بوتاندیوئیک یکی از پرکاربردترین اسیدهای موجود در میوه ها بخصوص در انگور و مرکبات است. طعم ترشی میوه های دوست داشتنی به خاطر وجود اسید تارتاریک است که به طعم دهنده مواد غذایی بسیار کاربرد دارد. ظاهر این اسید به شکل کریستال های بی رنگ یا پودرهای سفید بدون بو با مزه ترش می باشد. این ماده به راحتی با آب و الکل حل می شود. اسید تارتاریک علاوه بر خاصیت اسید میوه ای، اسید آلفا هیدروکسی نیز است. آلفا هیدروکسی ها گروهی از اسیدهای کربوکسیلیک هستند که با داشتن خاصیت اسیدی از عامل هیدروکسیل نیز برخوردارند.
حال برای آشنایی بیشتر با اسید تارتاریک در ادامه همراه ما باشید.
ویژگی های اسید تارتاریک
قبل از آشنایی با خواص اسید تارتاریک خوب است با ویژگی های آن آشنا شوید:
- دارای دو عامل اسیدی در ساختار مولکولی یا همان خاصیت اسیدی دو ظرفیتی
- شامل دو گروه کربوکسیل در ساختار مولکولی
- شکل کریستالی بی رنگ یا پودر سفید
- غیر قابل تغییر در برابر محیط و هوا
- به صورت کلی انحلال پذیر است.
- دارای نقطه جوش بالا (نقطه جوش آن حدود 275 درجه سانتی گراد است.)
- در ساختار خود دارای 4 کربن، 6 اکسیژن و 6 هیدروژن است.
خواص اسید تارتاریک در صنایع غذایی
خواص اسید تارتاریک در صنایع غذایی به دسته های مختلفی تقسیم می شود:
طعم دهنده انواع نوشیدنی ها: یکی پرکاربردترین اسید تارتاریک خواص طعم دهندگی آن است. خواص این ماده موجب شده است برای انواع نوشیدنی ها و آب میوه ها از اسید تارتاریک استفاده بسیاری شود.
نگهدارنده مواد غذایی: نگهدارنده مواد غذایی جز مهم ترین خواص اسید تارتاریک است. استفاده از این ماده برای افزایش ماندگاری مواد غذایی در صنعت غذایی بسیار کاربرد دارد. چرا که به خوبی از فساد غذا جلوگیری می کند و باعث افزایش اسیدیته محلول می شود. این ماده در آبمیوه ها بمنظور بالانس کردن مقدار شکر و یا اسید بسیار کاربردی است.
جلوگیری از رسوب عسل: اسید تارتاریک در بسته بندی عسل بسیار کاربردی است و به خوبی از رسوب کردن ترکیبات موجود در عسل جلوگیری می کند.
حجم دهنده: دیگر خواص اسید تارتاریک حجم دهی آن است. این ماده در تولید بیکینگ پودر با خاصیت حجم دهی به کار می رود. نحوه حجم دهی این ماده به گونه ای است که هنگام واکنش با سدیم بی کربنات گاز کربن دی اکسید تولید می کند که در آخر این گاز موجب افزایش حجم می شود.
خواص ترش کنندگی: یکی از بهترین خواص اسید تارتاریک ترش کنندگی آن است. این ویژگی موجب است از اسید تارتاریک در صنایع غذایی بسیار استفاده شود. ترش بودن این ماده در تولید آبنبات های ترش مفید است.
دیگر خواص اسید تارتاریک
در موارد زیر به دیگر خواص اسید تارتاریک می‌پردازیم.
- اسید تارتاریک نه‌تنها در صنایع دارویی و غذایی بلکه در صنایع دارویی هم کاربرد دارد. این ماده در صنعت دارویی در تولید داروهای گوارشی و متعادل کننده اسید معده بسیار مفید است.
- آنتی اکسیدان و درخشندگی اسید تارتاریک در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی بسیار مفید واقع شده است. از اسید تارتاریک برای تولید کرم های ضد چروک و پوسته شدن پوست استفاده می شود و به عنوان یک عامل ضد پیری شناخته می شود.
- اسید تارتاریک به عنوان مولکول کایرال شناخته شده و از آن در تولید مشتقات تارتارات استفاده می شود. خواص فعال نوری بودن آن به عنوان حلال شیمیایی برای حل کردن آمین بوتانول در داروسازی بسیار کاربردی است.
تولید اسید تارتاریک چگونه است؟
در سال ۱۹۵۱ برای اولین بار روش تولیدی ماده اسید تارتاریک ابداع شد. در این روش مالئیک انیدرید ابتدا در آب حل و سپس محلول کاتالیستی به آن اضافه می‌شود. محلول کاتالیستی شامل کاتالیست تانگستیک اکسید و هیدروژن پراکسید است که محلول نهایی به مدت ۱۲ ساعت در دمای ۷۰ درجه سانتیگراد در راکتور قرار می گیرد. سپس محلول سرد می‌شود تا کریستال های اسیدی به دست آید. ایزومرهای نوری این ماده به صورت نصف شده بدست می آید که با استفاده از یک جداکننده سانتریفیوژی تارتاریک اسید از مواد اضافه جدا می شود.
اسید تارتاریک عوارضی به همراه دارد یا نه؟
اسید تارتاریک به عنوان سم عضله شناخته شده است که با مهار تولید اسید مالیک چنین خاصیتی را از خود نشان می دهد. همچنین این ماده در دوزهای بالا باعث فلج و حتی مرگ می شود. مقدار دوز کشنده اسید تارتاریک حدود ۵ گرم در کیلوگرم است. برای مثال، کشتن یک فرد با وزن ۷۰ کیلوگرم بیش از ۵۰۰ گرم تارتاریک اسید لازم است.
پس در مقادیر کم اسید تارتاریک برای بدن هیچ خطری به همراه ندارد و با خیال راحت می توانید این ماده را به عنوان افزودنی در بسیاری از غذاها به خصوص انواع شیرینی استفاده کنید و خاصیت دهنده آن نهایت لذت را ببرید.
نکات مراقبتی هنگام استفاده از اسید تارتاریک
- در صورت تماس این ماده با چشم ممکن است با مشکلاتی مانند قرمزی، درد و سوختگی عمیق مواجه شوید. بنابراین بلافاصله بعد از تماس چشم ها با اسید تارتاریک آنها را با آب فراوان به مدت ۱۵ دقیقه بشویید و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.
- برای محافظت بیشتر هنگام کار در کنار تا راریک اسید حتما ماست به صورت دائم بر روی صورت قرار داشته باشد.
- ممکن است هنگام خوردن تارتاریک اسید با درد شکم و سوختگی رو به رو شوید که در صورت مواجه شدن با علائم خطرناک حتما به پزشک مراجعه کنید.
- گاهی اوقات به خاطر تماس پوست با اسید تارتاریک پوست دچار قرمزی می شود. افرادی که با این ماده سروکار دارند، باید از لباس های مناسب استفاده کنند و تا حدالامکان پوستشان به این ماده برخورد نداشته باشد.
- همچنین تنفس اسید تارتاریک علائمی مانند احساس سوختگی، سرفه، تنگی نفس و گلو درد را به همراه دارد در این شرایط در هوای آزاد قرار گیرید.
جمع بندی
خواص اسید تارتاریک بسیا گسترده است. این ماده به صورت طبیعی در برخی میوه ها وجود دارد که طمع ترش مواد غذایی و برخی میوه ها به خاطر وجود آن است. اگر تصمیم دارید در عرصه تولیدات خود از اسید تارتاریک بهره مند شوید، سعی کنید این ماده را در ظروف کاملا بسته و در محیط خنک و خشک نگهداری کنید. همچنین خرید از یک فروشگاه معتبر بسیار اهمیت دارد.
برای اطلاع از قیمت تارتاریک اسید به این صفحه مراجعه کنید.