تولید صابون و تاریخچه ای کوتاه از تولید آن

صابون ها یک سری مواد شوینده برای بدن هستند که از ترکیب برخی از مواد شیمیایی به دست می آیند.

تاریخچه مختصر تولید صابون:
اصلی ترین حرکت برای تولید انبوه صابون در جهان بر می گردد به سال 1791 که نیکولاس لبلانک باعث آن شد. او مراحل ساخت سدیم کربنات از نمک عادی را اختراع کرد که با مخلوط کردن این ماده با چربی، صابون تولید میشد. در نتیجه خاکستر قلیا تولید شد و کیفیت فوق العاده ای داشت که البته قیمت این محصول در آن زمان بالا بود.
اما پس از تولید سدیم هیدروکسید در سال 1807، انبوه سازی تولید صابون گسترش بسیاری یافت و در حال حاضر هم برای ساخت صابون از سدیم هیدروکسید استفاده وسیعی میشود.

تولید صابون:

امروزه چربی حیوانی یا گیاهی که غیر حلال در آب است و سدیم هیدروکسید که در آب حلال است، از ضروری ترین ترکیبات اولیه برای تولید صابون به شمار میروند. همچنین برای تولید یک صابون مرغوب به یک حلال هم احتیاج داریم که الکل بهترین گزینه خواهد بود.
به طور کلی از مواد بسیاری میتوان برای ساخت صابون استفاده کرد که بر اساس این مواد، صابون در آخر به حالت جامد یا مایع خواهد بود و رنگ و بوی متفاوتی خواهد داشت.
صابون ها در دو نوع سخت و نرم وجود دارند. نوع سخت آنها با استفاده از کاستیک سودا یا همان سدیم هیدروکسید ساخته میشود و نوع نرم آن هم با پتاس. برای معطر ساختن صابون نیز از برخی از روغن های گیاهی و معطری همچون روغن نارگیل استفاده میشود.

شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد که چگونه صابون ها باعث پاک شوندگی کثیفی ها میشوند؟ در جواب باید گفت که صابون ها از 2 نوع ماده ترکیب و ساخته شده اند که یکی از آنها چربی است و در آب حلال نیست و دیگری هم ماده سدیم هیدروکسید است که به راحتی در آب حل میشود و با همین اختلاط، به پوست شما میرسد و فرآیند پاک کنندگی را بر روی پوست شما اجرا میکند و به همین سادگی پوست شما پاک و تمییز میشود.

نحوه تولید صابون

3 روش متفاوت برای ساخت صابون

روش ترکیب سازی چربی و سود کاستیک

پیش از آنکه به روش های ساخت صابون بپردازیم، نکته ای کلیدی در مورد روش ترکیب سازی مواد اولیه آن را بررسی میکنیم:
چربی و روغن که در آب حلال نیستند باید با سود کاستیک که یک باز است و در آب هم قابل انحلال است بخوبی ترکیب شوند که به همین منظور میتوان از الکل کمک گرفت که بسیار مفید است زیرا یک سر هیدروکربنی و یک سر قطبی میباشد که در نتیجه قادر است این دو نوع ماده را با هم ترکیب سازد و سرعت واکنش آنها را افزایش دهد و همچنین روند واکنش را تکمیل سازد.

تولید صابون با روش سرد

سدیم هیدروکسید را با روغن و چربی های مورد نیاز به طور مستقیم ترکیب میکنند و این اختلاط باید در دمای عادی صورت پذیرد و از آنجایی که خود این مخلوط شدن گرمازاست، موجب ایجاد واکنش میشود. پس از ترکیب سازی، مخلوط باید بخوبی هم بخورد تا فرآیند تغلیظ و حجیم سازی صورت پذیرد. در مرحله بعد باید مخلوط را درون قالب ریخت و 24 ساعت به آن زمان داد تا شکل پذیرد و سپس آنرا از قالب ها خارج ساخت.

ساخت صابون با روش نیمه جوش

در روش نیمه جوش، در واقع باید مخلوطی که قرار است به صابون تبدیل شود را به نوعی جوشاند. بنابراین روغن معطر را به میزان نیاز با سود کاستیک درون دیگ ریخته و میگذارند با حرارتی ثابت بجوشد و این جوشیدن باید تا زمانی که ترکیب به شکل خمیری غلیظ در می آید ادامه پیدا کند و سپس آنرا به قالب میریزند تا شکل گیرد و کار ساخت آن تمام شود.

تهیه صابون های دستشویی با جوشاندن کامل

معمولا به جهت ساخت صابون های دستشویی در کارخانجات بزرگ تولیدی صابون از این روش بهره میگیرند. تفاوت این روش با روش نیمه جوش در آن است که در دستور العمل نیمه جوش، روغن و چربی به سود کاستیکی که درون دیگ است اضافه میشود و همزمان میجوشند ولی در روش جوشاندن کامل، ابتداء روغن و چربی مورد نیاز درون دیگ ریخته میشود و جوشاندن شروع میشود و سپس به طور منظم و با مقداری کم، به آنها سود کاستیک افزوده میشود. هنگامی که ترکیب صابونی بخوبی آماده شد، به اندازه مورد نیاز، آب نمک به آنها اضافه میشود و صابون آماده است. همچنین باید بدانید که در روش مورد نظر، از زیر دیگ محلول ضعیف قلیایی ای خارج میشود و درون مخازن واسطه ای که به پوشش بخار تجهیز شدده اند نگهداری میشود و چیپس های حاصل از صابون هم با خشک کن خشک میشوند و انبار میگردند.

کدام روش برای ساخت صابون بهتر است؟!

صابون هایی که با فرمول های پخت گرم تهیه شده اند از کیفیت بهتری برخوردارند و به همین دلیل برای استحمام و شستن دست ها از آنها استفاده میشود و صابون هایی که با فرمول پخت سرد تولید شده اند کیفیت پایین تری دارند و برای شستشوی لباسها مورد استفاده قرار میگیرند.
در پخت سرد صابون، فرآیند تخلیه آن بسرعت صورت میگیرد تا مراحل تولید آن سریع طی شود اما در فرآیند پخت گرم، ترکیب صابون را برای 24 ساعت تا 72 ساعت به حال خود رها میکنند تا واکنش های بین مواد اولیه صابون بخوبی صورت پذیرد و اصطلاحا به آن *دم کردن* میگویند.

چه عاملی جامد یا مایع بودن صابون را مشخص میکند؟

ساختار مولکولی یک صابون از این قرار است = CH3-(CH2)n-COO- +X
حالا اگر عنصر x را به جایش سدیم استفاده کنیم، صابون ما جامد خواهد بود و در صورتی که به جای x از آمونیوم یا پتاسیم کمک بگیریم، صابون ما به حالت مایع در می آید.

روش تولید صابون

چربی ‌­های مورد استفاده در ساخت صابون

برای استفاده از چربی در ساخت صابون میتوان سراغ چربی های گیاهی و حیوانی متفاوتی رفت. چربی های گیاهی مفیدی که برای ساخت صابون های با کیفیت میتوان از آنها استفاده کرد عبارتند از: چربی نارگیل، زیتون، خرما، پسته و مغز بادام. اما صابون سازان سنتی معمولا سراغ چربی های حویانی میروند همچون چربی خوک یا پیه نهنگ.

اسید های چربی ها متفاوت است و به عنوان نمونه مولکول های چربی خوک بلندی بالایی دارند و از همین جهت صابون هایی که از چربی خوک تهیه شده اند سخت ترند و بسختی با آب حل میشوند اما مولکول های چربی نارگیل کوتاه تر هستند و صابون حاصل از آن نرم است و با آب هم آسانتر حل میشود و البته کف بیشتری هم میکند.
جالب است بدانید که تقریبا 75 درصد از تمام چربی مورد استفاده در صنعت صابون سازی جهان را ماده تالو (Tallow) تشکیل می دهد. این ماده از یک منشا حیوانی برخوردار است و در واقع مخلوطی از گلیسیرین هاست. در ضمن این ماده از چربی های جامدی که توسط بخار پالایش شده اند حاصل میشود.